Padasz ze zmęczenia, prześladują cię bóle głowy? Może ci brakować kluczowej witaminy

Mimo, że znajduje się w wielu produktach spożywczych, to niedobory tej witaminy są dość powszechne. Witamina B12 - bo o niej mowa - uczestniczy w bardzo wielu procesach życiowych, w tym syntezie DNA, czy produkcji energii. Jest również niezbędna dla właściwej pracy ośrodkowego układu nerwowego. Jakie objawy mogą świadczyć o zbyt niskim poziomie witaminy B12?

Badania sugerują, że niedobór witaminy B12 może mieć nawet 20 proc. osób w wieku powyżej 60 lat. Ale powszechne są również u młodszych dorosłych, a nawet u dzieci. Na niedobór szczególnie narażone są osoby przyjmujące na stałe leki, w tym metforminę (zalecaną m.in. przy insulinooporności i cukrzycy typu 2), a także kobiety w ciąży i karmiące piersią, osoby przewlekle chorujące czy weganie i wegetarianie.

Mimo że niedobór witaminy B12 daje określone objawy i łatwo można go wykryć za pomocą badania krwi, to jednak często jest ignorowany, a objawy przypisywane zupełnie innym schorzeniom. Które objawy niedoboru witaminy B12 są najczęściej zgłaszane?

Zmęczenie

To jeden z najbardziej charakterystycznych objawów niedoboru witaminy B12. Zbyt niski poziom tej witaminy sprawia, że spada produkcja czerwonych krwinek, a to z kolei upośledza dostarczanie tlenu do komórek. Przedłużający się niedobór wit. B12 może skutkować anemią megaloblastyczną, w trakcie której dochodzi do powstawania nieprawidłowych, dużych czerwonych krwinek.

Warto wiedzieć, że przedłużające się zmęczenie mogą odczuwać nawet te osoby, u których poziom witaminy B12 mieści się w ogólnie przyjętej normie, jednak blisko dolnej granicy.

Bladość skóry lub jej żółtawy odcień

Osoby z niskim poziomem witaminy B12 są zazwyczaj są blade. Ten odcień skóry ma związek z niedokrwistością towarzyszącą niedoborom tej witaminy. Niekiedy skóra przybiera lekko żółtawy odcień (bywa, że z ogniskami bielactwa) - to z kolei wynika z nadprodukcji bilirubiny, produktu powstającego w procesach rozkładu czerwonych krwinek. 

Bóle głowy

Niedobór witaminy B12 może również wywołać objawy ze strony układu nerwowego, takie jak ból głowy. Objaw ten występuje zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Zbyt niski poziom wit. B12 często występuje u osób cierpiących na uporczywe migreny - dowiodło tego m.in. przeprowadzone w 2019r badanie z udziałem 140 osób, z których połowa cierpiała na migreny.

Okazało się, że u uczestników miewających migreny poziom wit. B12 we krwi był znacznie niższy w porównaniu do osób, które migren nie miewały. 

Problemy z koncentracją

Objawem niedoborów witaminy B12 mogą być również kłopoty z koncentracją i skupieniem uwagi -  objaw ten jest szczególnie dobrze widoczny u osób starszych, gdyż ryzyko niedoboru tej witaminy rośnie wraz z wiekiem.

Wiele badań naukowych wiąże niski poziom wit. B12 z pogorszeniem funkcji poznawczych i umysłowych u osób w podeszłym wieku. Naukowcy dowodzą jednak, że objaw ten można obniżyć, stosując leczenie preparatami wit. B12 - jedno z badań wykazało, że trwająca 3 miesiące terapia zmniejsza ten problem u 84 proc. uczestników.

Zaburzenia pamięci i objawy depresyjne 

Jednym z objawów niedoboru wit. B12 mogą być zaburzenia pamięci oraz objawy depresyjne. Niski poziom witaminy B12 może bowiem podwyższać poziom aminokwasu homocysteiny. A zbyt wysoki poziom tego aminokwasu z kolei zwiększa stres oksydacyjny i może przyczyniać się do rozwoju depresji.

O dużym niedoborze wit. B12 mogą również świadczyć inne zaburzenia związane z układem nerwowym, w tym niepokój psychoruchowy, zespoły hipomaniakalne i zaburzenia psychotyczne, a także zmiany zachowania i zmiany osobowości oraz zaburzenia poznawcze - od łagodnych po otępienie (demencję).

Nawracające stany zapalne jamy ustnej i języka

Popękane kąciki ust, bolesny, piekący i czerwony język, a także owrzodzenia w jamie ustnej mogą być oznaką niedoborów witaminy B12, zarówno wczesnych, jak i zaawansowanych. Objawem, który osoby z niedoborem zgłaszają dość często, jest nieprzyjemne pieczenie języka, niekiedy wraz z towarzyszącymi zaburzeniami odczuwania smaku.

Problemy żołądkowo-jelitowe

Nieprzyjemne problemy ze strony układu pokarmowego, takie jak problemy z trawieniem, nudności, wzdęcia, częste biegunki lub zaparcia również mogą świadczyć o niedoborze wit. B12. Osoby z potwierdzonym deficytem tej witaminy doświadczają także zgagi i braku apetytu, który prowadzi do utraty wagi. Objawem wyczuwalnym w badaniu palpacyjnym może być powiększona wątroba.

Mrowienie dłoni i stóp

Inaczej parestezje. Ten nieprzyjemny objaw zgłasza wiele osób cierpiących na niedobór wit. B12. Niekiedy towarzyszy mu tzw. objaw Lhermitte’a (czyli uczucie "prądu" przechodzącego  wzdłuż kręgosłupa przy pochylaniu głowy do przodu). U niektórych osób dodatkowo zaburzone jest czucie w opuszkach palców i stóp (doświadczają one bolesnych ukłuć).

Objaw ten powinien zwrócić szczególną uwagę osób przyjmujących metforminę, gdyż często nakłada się na objawy wynikające z neuropatii cukrzycowej, czyli uszkodzenia nerwów wywołanego wysokim poziomem cukru we krwi, za sprawą którego może dochodzić do drętwienia i mrowienia kończyn. Metformina może zmniejszać wchłanianie witaminy B12, dlatego przyjmujący ją pacjenci są bardziej narażeni na niedobór tej witaminy. Wielu ekspertów zaleca, by przyjmując metforminę regularnie badać poziom witaminy B12.

Problemy ze wzrokiem

Niedobór witaminy B12 niekiedy ma również niekorzystny wpływ na nerw wzrokowy, czego konsekwencją jest znaczne osłabienie ostrości wzroku - widziany obraz staje się rozmyty, niewyraźny. Przedłużający się niedobór tej witaminy może doprowadzić nawet do zwyrodnienia nerwu wzrokowego.

Katarzyna Hubicz