Serotonina - rola w organizmie oraz objawy niedoboru serotoniny

Serotonina pełni w organizmie wiele ważnych funkcji. Pośredniczy w przekazywaniu sygnałów pomiędzy komórkami nerwowymi, jak i wpływa na agregację płytek krwi czy czynność przewodu pokarmowego. Jakie jeszcze zadania pełni serotonina? Co powoduje nadmiar lub niedobór serotoniny? Czemu służą leki, które wpływają na poziomy serotoniny w organizmie?

Spis treści

1. Produkcja serotoniny
2. Funkcje serotoniny
3. Możliwe objawy niedoboru serotoniny
4. Możliwe objawy nadmiaru serotoniny
5. Wykorzystanie w lecznictwie serotoniny
6. Jak naturalnie zwiększyć poziom serotoniny w organizmie?

Serotonina (inaczej 5-hydroksytryptamina, w skrócie 5-HT) należy do amin biogennych i jest ona uznawana jednocześnie za neuroprzekaźnik i hormon tkankowy. Dość ciekawa jest historia odkrycia tego związku - otóż w 1935 roku pozyskano ekstrakt z komórek jelitowych, w którym stwierdzono obecność różnych substancji. Początkowo sądzono, że obecną w nim aminą biogenną była adrenalina, później jednak zaobserwowano, że jest to jednak nieznana dotychczas substancja i nazwano ją enteraminą.

Produkcja serotoniny

Serotonina powstaje na drodze przemian jednego z aminokwasów - tryptofanu. Synteza serotoniny odbywa się poprzez hydroksylację tryptofanu do 5-hydroksytryptofanu, który następnie podlega dekarboksylacji i wtedy właśnie powstaje 5-hydrokstryptamina).

Serotonina kojarzona jest głównie z układem nerwowym. Jednak, mimo że faktycznie krążą w nim stosunkowo duże jej ilości, tak w rzeczywistości to nie tkanka nerwowa najbardziej obfituje w serotoninę. Największe jej ilości można bowiem znaleźć zupełnie gdzie indziej, bo w przewodzie pokarmowym.

W układzie pokarmowym serotonina produkowana jest przez komórki chromatofilne jelit, w układzie nerwowym miejscem syntezy tej substancji jest zaś zlokalizowane w obrębie pnia mózgu jądro szwu. Innymi jeszcze strukturami, które także zajmują się produkcją serotoniny, są szyszynka oraz płytki krwi.

Funkcje serotoniny

Na samym początku wspomniano, że serotonina jest jednym z neuroprzekaźników i rzeczywiście jest to jedna z podstawowych funkcji tej substancji - uczestniczy ona w przesyłaniu impulsów pomiędzy poszczególnymi komórkami nerwowymi.

Nie jest to jednak jedyny proces, w którym bierze udział ta właśnie amina biogenna - wśród innych zadań, które w organizmie ludzkim pełni serotonina, wymieniane są:

Wpływ na czynność przewodu pokarmowego

Wydzielana w jelitach serotonina przyspieszać może motorykę przewodu pokarmowego, co ma znaczenie, chociażby wtedy, gdy człowiek spożyje jakąś niekorzystną dla siebie substancję - dzięki serotoninie i prowokowanej przez nie biegunce możliwe jest szybsze wydalenie takiej substancji; dodatkowo serotonina odpowiada również i za to, że odczuwamy nudności - wymioty, które mogą być ich skutkiem, również mogą służyć wydaleniu szkodliwych substancji z organizmu,

Wpływ na nasz nastrój

Serotonina bywa nazywana hormonem szczęścia - takie określanie tego związku wzięło się stąd, iż w różnych badaniach wykazywano już, iż ma ona związek z odczuwaniem przez nas szczęścia czy radości, oprócz tego donoszono już niejednokrotnie i o tym, że serotonina może redukować niepokój i lęk; różne narkotyki - m.in. MDMA oraz ecstasy - prowadzą do zwiększonego uwalniania serotoniny i to właśnie zjawisko może odpowiadać za pojawiające się po ich zażyciu uczucie przyjemności i inne doznania,

Udział w procesach krzepnięcia krwi

Po tym, gdy dojdzie do przerwania ciągłości tkanek i wystąpienia w obrębie ciała jakiejś rany, płytki krwi uwalniają różne mediatory, w tym również i serotoninę - amina doprowadza do obkurczenia naczyń krwionośnych, co ogranicza utratę krwi i sprzyja tworzeniu się czopa płytkowego.

Możliwe objawy niedoboru serotoniny

Podobnie jak z wieloma różnymi substancjami, tak i z serotoniną jest tak, że szkodzić może zarówno jej nadmiar, jak i niedobór.

Niedobór serotoniny jest najczęściej i skutkować on może bardzo różnymi nieprawidłowościami. Najbardziej znaną z nich jest depresja - wśród wielu teorii dotyczących przyczyn tego zaburzenia nastroju jedną z najpopularniejszych jest ta, według której z obniżeniem nastroju i innymi objawami depresji powiązane miałoby być obniżenie poziomu serotoniny w organizmie.

Niedobór serotoniny prowadzić może jednak nie tylko do pogorszenia nastroju - wśród innych możliwych objawów tego problemu wymieniane są:

• zwiększony apetyt (szczególnie na słodycze - po zjedzeniu słodkich przekąsek dochodzi bowiem do zwiększenia wydzielania serotoniny w organizmie)
• trudności z zasypianiem
• pogorszenie pamięci i koncentracji
• drażliwość
• obniżenie samooceny
• niepokój

Co jednak może być przyczyną deficytów serotoniny? Tego tak naprawdę nie wiadomo - chociażby w przypadku zaburzeń depresyjnych nie do końca jasne jest, czy niedobór serotoniny stanowi ich skutek, czy też może jednak jest on przyczyną ich wystąpienia.

Możliwe objawy nadmiaru serotoniny

Tak jak różne dolegliwości mogą pojawiać się z powodu niedoboru serotoniny, tak i rozmaite problemy występować mogą u pacjentów, u których dojdzie do nadmiaru tego neuroprzekaźnika. Wśród objawów nadmiaru serotoniny wymienia się takie dolegliwości, jak przede wszystkim:

• dreszcze
• biegunka
• ból głowy
• nudności
• rozszerzenie źrenic
• podwyższenie temperatury ciała
• wzrost ciśnienia tętniczego krwi
• tachykardia
• drgawki

Dużo bardziej znane niż przyczyny niedoboru są zaś możliwe przyczyny nadmiaru serotoniny. Problem ten może być związany z zespołem serotoninowym - zaburzeniem, które może być skutkiem m.in. zażywania jednocześnie różnych leków wpływających na poziomy serotoniny w organizmie.

Inną jeszcze możliwą przyczyną nadmiaru serotoniny bywają rakowiaki - guzy, które produkować mogą tę substancję i wśród najczęstszych umiejscowień rakowiaków wymieniane są przede wszystkim jelito cienkie, wyrostek robaczkowy, oskrzela oraz okrężnica.

Wykorzystanie w lecznictwie serotoniny

Biorąc pod uwagę to, jak wiele różnych działań w organizmie człowieka wywiera serotonina, zapewne nie budzi zdziwienia to, że wpływ na jej poziomy w organizmie jest od wielu już lat wykorzystywany w medycynie.

Najbardziej znanymi preparatami, które wpływają na podwyższenie ilości serotoniny w ciele człowieka, są leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Wykorzystywane są one w leczeniu zaburzeń depresyjnych, ale również i u osób zmagających się z rozmaitymi zaburzeniami lękowymi.

Tak jak z pewnością leki przeciwdepresyjne są najbardziej znanymi preparatami wpływającymi na układ serotoninergiczny, tak nie są one jedynymi lekami, których działanie skupia się właśnie wokół niego.

Środki przeciwwymiotne - takie jak ondansetron - działają poprzez blokowanie receptorów serotoninowych.

Z kolei preparaty z grupy tryptanów, stosowane przez pacjentów cierpiących na migreny, łagodzą ten wyjątkowo nasilony rodzaj bólu głowy poprzez wpływ na poziomy serotoniny i poprzez zachodzące dzięki temu obkurczenie naczyń krwionośnych w ośrodkowym układzie nerwowym.

Sprawdź naturalne sposoby na podwyższenie poziomu serotoniny!  

Zobacz galerię 9 zdjęć

Jak naturalnie zwiększyć poziom serotoniny w organizmie?

Wpływać na poziom serotoniny w organizmie można z wykorzystaniem różnych farmaceutyków, ale nie tylko - dostępne są również i naturalne metody skutkujące zwiększeniem ilości tego neuroprzekaźnika w ludzkim ciele.

Można podjąć się prób zwiększenia udziału w diecie pokarmów, które są źródłami tej substancji, z których powstaje serotonina. Mowa o tryptofanie, który można znaleźć m.in. w jajkach, łososiu, orzechach czy serze, tofu oraz ananasie.

Pomocna bywa ekspozycja na światło słoneczne - fototerapia wykorzystywana zresztą bywa w leczeniu depresji sezonowej.

Podnosić poziom serotoniny w organizmie może również regularna aktywność fizyczna, jak i medytacja.

Zdecydowanie z kolei odradzić tutaj trzeba stosowanie różnych substancji psychoaktywnych, które skutkują nagłym wyrzutem serotoniny w organizmie.

Po przyjęciu rozmaitych narkotyków faktycznie pojawiać się może euforia i różne inne przyjemne doznania, ale później - ze względu na następujący po tym deficyt serotoniny - dochodzić może do pojawiania się nieprzyjemnych dolegliwości, które opisywano już wcześniej.

Zażywanie narkotyków jest zresztą związane z ryzykiem uzależnienia, w związku z czym po prostu lepiej ich unikać i chcąc podwyższyć poziomy serotoniny w swoim organizmie, najlepiej skorzystać jest z naturalnych służących temu metod.