Zapalenie gardła – przyczyny, objawy, leczenie

Zapalenie gardła to infekcja wywołana przez wirusy, bakterie bądź grzyby. Osoba chora na zapalenie gardła odczuwa ból gardła i trudności przy przełykaniu. Dodatkowo występuje zazwyczaj suchy kaszel. Jakie są pozostałe objawy zapalenia gardła? Na czym polega leczenie? Jakie są sprawdzone, domowe sposoby na zapalenie gardła?

Spis treści

1. Zapalenie gardła - przyczyny
2. Objawy zapalenia gardła
3. Paciorkowcowe zapalenie gardła
4. Grzybicze zapalenie gardła
5. Opryszczkowe zapalenie gardła
6. Zapalenie gardła u dziecka
7. Zapalenie gardła - diagnostyka
8. Zapalenie gardła - leczenie. Ile trwa? 
9. Domowe sposoby na zapalenie gardła

Zapalenie gardła jest jedną z najczęstszych przyczyn wizyty u lekarza rodzinnego. Choroba występuje najczęściej w miesiącach jesienno-zimowych, a ryzyko zachorowania jest większe u osób mających kontakt z dziećmi, gdyż zapalenie gardła u dziecka występuje dość często.

Zapalenie gardła - przyczyny

Zapalenie gardła przeważnie jest wywołane przez wirusy lub bakterie. Bakteriami odpowiedzialnymi za zapalenie gardła są paciorkowce. Najczęstszą przyczyną zapalenia gardła są wirusy. Bakteryjne zapalenie gardła może występować u ok. 15 proc. dzieci w wieku szkolnym i u ok. 4-10 proc. dorosłych. Objawy zapalenia gardła u dzieci są takie sam jak u dorosłych.

Do zakażenia zwykle dochodzi drogą kropelkową (w czasie kontaktu z chorym, który, kaszląc lub kichając, rozsiewa zarazki) lub przez bezpośredni kontakt z chorym (np. pocałunki, picie z jednego naczynia itp.).

Bardzo rzadko zapalenie gardła może mieć przyczyny niezakaźne, np. podrażnienie przez palenie papierosów, alkohol lub kwaśną treść pokarmową (refluks żołądkowo›przełykowy), alergię (np. w przebiegu kataru siennego), wynikać z działań niepożądanych leków (np. zespół Stevensa-Johnsona) lub być ubocznym skutkiem radioterapii czy chemioterapii.

Jest wiele chorób zakaźnych, którym mogą towarzyszyć objawy zapalenia gardła, np. mononukleoza zakaźna, rzeżączka, grypa, pierwotne zakażenie HIV, opryszczka czy błonica, a także białaczka lub niedokrwistość aplastyczna.

Objawy zapalenia gardła

Objawy zapalenia gardła zależą od tego, jakie są jego przyczyny. Przy wirusowym zapaleniu gardła pojawiają się objawy, takie jak:

• katar,
• świąd, przekrwienie lub zapalenie spojówek,
• kaszel,
• chrypka,
• bóle mięśni,
• stan podgorączkowy lub niska gorączka.

Paciorkowcowe zapalenie gardła

Paciorkowcowe zapalenie gardła zwykle przebiega bez kaszlu, wydzieliny z nosa (kataru) i zajęcia oczu, natomiast zazwyczaj towarzyszą mu objawy, takie jak:

• silny ból gardła,
• wysoka gorączka (38 st. C i wyżej),
• obrzęknięte, powiększone i tkliwe węzły chłonne szyi,
• białe naloty lub ropa na migdałkach podniebiennych.

Pierwsze objawy zapalenia gardła ujawniają się zwykle po 1-2 dniach od kontaktu z chorym.

Grzybicze zapalenie gardła

W większości przypadków grzybicze zapalenie gardła wywołane jest przez grzyby z rodziny drożdżopodobnych z rodzaju Candida (najczęściej Candida Albicans). Spotykane są u 20-50 proc. osób bez symptomów grzybicy w jamie ustnej. Aktywują się w momencie, gdy spada odporność organizmu, przez co powodują grzybicze zapalenie gardła. Najbardziej na tę dolegliwość laryngologiczną narażone są osoby, które zmagają się z cukrzycą, AIDS czy z chorobą nowotworową. Także ci pacjenci, którzy długotrwale stosują antybiotyki oraz dzieci i seniorzy.

Grzybicze zapalenie gardła może mieć charakter ostry lub przewlekły. Jego objawy są bardzo uciążliwe i dokuczliwe. Pojawia się między innymi ból i zaczerwienienie w gardle, owrzodzenie, biały nalot na jego ściankach, języku i migdałkach. Wśród symptomów grzybiczego zapalenia gardła o charakterze przewlekłym wymienia się: dyskomfort w gardle, podwyższoną temperaturę ciała, czerwone łuki podniebienne oraz gromadzenie się ropy w okolicy migdałka.

Leczenie grzybiczego zapalenia gardła jest trudne i długotrwałe. Przed rozpoczęciem farmakoterapii należy wykonać odpowiednie badanie mykologiczne, które pozwoli na wskazanie grzybów chorobowych. Stosuje się leki przeciwgrzybicze zawierające w składzie m.in. flukonazol (najczęściej w postaci pastylek do ssania), leki o działaniu antyseptycznym oraz odkażającym czy preparaty recepturowe, inaczej określane jako "leki robione" na podstawie recepty wystawionej przez lekarza.

Aby zapobiec nawrotom grzybiczego zapalenia gardła, leczenie powinno trwać jeszcze dwa tygodnie od ustąpienia symptomów.

Opryszczkowe zapalenie gardła

Opryszczkowe zapalenie gardła to infekcja wywołana przez wirus HSV-1 (inaczej wirus opryszczki zwykłej typu 1). Najczęściej dotyka dzieci do około 5. roku życia, ale także może wystąpić u dorosłych. Wirus opryszczki HSV może przedostać się do organizmu przez ślinę lub inne wydzieliny. Można się nim zarazić przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną lub kontakt pośredni (np. używanie wspólnych sztućców). Do jego aktywacji może dojść w wyniku spadku odporności.

Na samym początku opryszczkowe zapalenie gardła daje objawy, które przypominają przeziębienie. Najpierw pojawia się ogólne osłabienie, ból mięśni oraz stawów, a w niektórych przypadkach obserwuje się też podwyższoną temperaturę ciała oraz dreszcze.

Ta dolegliwość objawia się palącym i piekącym bólem gardła, który utrudnia przełykanie pokarmów i płynów oraz daje ogólne uczucie dyskomfortu w jamie ustnej. W kolejnych dniach pojawiają się charakterystyczne pęcherze wypełnione przejrzystym płynem. Pękają one po pewnym czasie i zostawiają po sobie niewielkie, bolesne rany. Do objawów opryszczkowego zapalenia gardła zalicza się także nieprzyjemny zapach z ust oraz nadmierne wydzielanie śliny.

W leczeniu tej infekcji stosuje się środki przeciwwirusowe oraz preparaty o działaniu miejscowym. Ostre objawy opryszczkowego zapalenia gardła trwają od 5 do 7 dni, a całkowicie ustępują po dwóch tygodniach. Choć warto zaznaczyć, że to, ile, będzie trwała choroba, zależy od tego, jak szybko układ odpornościowy poradzi sobie z dolegliwościami. Warto wówczas często sięgać po owoce, warzywa oraz witaminy na odporność.

Zapalenie gardła u dziecka

Zapalenie gardła dotyka w każdym wieku, ale najczęściej chorują na nie dzieci, zwłaszcza między 3. a 6. rokiem życia. U najmłodszych symptomy mogą być różne – ich wystąpienie zależy od przyczyny choroby.

Jednym z głównych objawów zapalenia gardła u dzieci jest ból gardła utrudniający jedzenie i picie. Może pojawić się także chrypka, kaszel, gorączka, ból głowy i brzucha. U dziecka można też zaobserwować zaczerwienienie oraz obrzęk gardła i migdałków, oraz biały lub żółty nalot na migdałkach.

Gdy zapalenie gardła u dziecka trwa dłużej niż kilka dni, należy niezwłocznie udać się do lekarza pediatry.

Zapalenie gardła - diagnostyka

Wstępną diagnozę można postawić na podstawie objawów. Na odróżnienie infekcji wirusowej od bakteryjnej pozwala szybki test paciorkowcowy lub posiew z gardła.

Zapalenie gardła - leczenie. Ile trwa? 

Zapalenie gardła zazwyczaj trwa do tygodnia. Jeśli po tym czasie objawy ustąpią, może okazać się, że za dolegliwości odpowiada inna choroba. Warto w takiej sytuacji ponownie zgłosić się do lekarza. 

Wirusowe zapalenie gardła ustępuje samo w ciągu 5-7 dni. W tym czasie można stosować leki łagodzące dokuczliwe objawy, np. stosować tabletki do ssania lub aerozole o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym.

Bakteryjne zapalenie gardła to nie angina! Po tygodniu 85 proc. pacjentów nie ma żadnych objawów. Bakteryjne zapalenia gardła mogą wymagać porady lekarskiej i stosowania antybiotyku. Poprawę można zauważyć już po kilku dniach stosowania antybiotyku, jednak mimo to nie należy przerywać terapii i przyjmować lek przez cały zalecany okres, by całkowicie wyeliminować bakterie.

Domowe sposoby na zapalenie gardła

Jeśli poczujemy pierwsze oznaki zapalenia gardła warto skorzystać z domowych sposobów na złagodzenie jego objawów, na przykład wykonać płukanie gardła roztworem soli kuchennej, naparem z wysuszonych liści jeżyny, kory dębu lub z ziół takich jak szałwia czy rumianek.

Pamiętaj, aby dużo pić. Możesz kupić także leki na gardło dostępne bez recepty w aptece.

Monika Majewska

Anna Tłustochowicz