Przeziębienie - przyczyny, objawy, przebieg i leczenie. Jak zapobiec przeziębieniu?

Czym jest przeziębienie? To choroba wywoływana przez wirusy, która rozwija się wolno i z reguły towarzyszy jej katar. Przeziębienie jest bardziej uciążliwe niż groźne. Niebezpieczne za to mogą być powikłania po przeziębieniu. Jak rozpoznać przeziębienie? Jakie daje objawy? Jak zapobiec przeziębieniu?

Spis treści

1. Objawy przeziębienia. Jak rozpoznać przeziębienie?
2. Przebieg przeziębienia
3. Czy przeziębienie jest zaraźliwe? Kiedy się nim zaraża?
4. Jak leczyć przeziębienie?
5. Jak zapobiec przeziębieniu?

Przyczyny przeziębień. Skąd się bierze przeziębienie?

Przeziębienie jest pospolitą infekcją górnych dróg oddechowych, a najwięcej przypadków zachorowania ma miejsce w okresie jesienno-zimowym. Kojarzymy z nim przede wszystkim katar i kaszel.

Specjaliści uważają, że wirusów, które wywołują przeziębienie jest ponad 200, przy czym najczęściej wywołują je:

• rhinovirus (30–80 procent),
• koronawirus (10-15 procent),
• wirus grypy (5-15 procent),
• wirusy paragrypy,
• wirus RSV,
• adenowirus,
• enterowirusy,
• metapneumowirusy. 

Zdarza się też, że za objawy przeziębienia odpowiada kilka z tych wirusów. Mnogość wirusów sprawia, że nie można opracować szczepionki przeciwko przeziębieniu oraz, że choroba łapie nas kilka razy do roku.

Czym jest przeziębienie - wirus czy bakteria

Przeziębienie to łagodna infekcja wirusowa, której objawy związane są z zapaleniem błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych. Spowodowane jest zakażeniem wirusowym. Najczęściej przeziębienie łapią dzieci, u których infekcje występują 2-3 razy częściej niż u dorosłych. Dorośli chorują przeciętnie 2-4 razy do roku a osoby starsze 0,5-1 raz w roku.

Dlaczego częstość zachorowania na przeziębienie maleje wraz z wiekiem? Bo układ immunologiczny z czasem uczy się radzić z coraz to większą liczbą wirusów.

Objawy przeziębienia. Jak rozpoznać przeziębienie?

Choroba zaczyna się powoli - rozwija się kilka dni. Początkowe objawy przeziębienia to zmęczenie i apatia, czego na ogół nie wiąże się z chorobą.

Kichanie, rozpulchnienie błony śluzowej gardła i ból, a potem wodnista wydzielina z nosa to sposoby usunięcia wirusów, które wykorzystuje nasz organizm.

Kiedy jednak pojawi się drapanie w gardle i kichanie można podejrzewać, że rozwija się przeziębienie. Jego pierwsza faza to właśnie moment, kiedy wirusy mnożą się i wnikają w błony śluzowe prowokując reakcję obronną. Bez względu na rodzaj wirusa, objawy przeziębienia są za każdym razem podobne.

• suchość w nosie i gardle,
• ból gardła, chrypka,
• wodnista wydzielina z nosa, która z czasem przechodzi w katar, najpierw przezroczysty, potem często żółtawy lub zielonkawy - zmiana barwy i konsystencji spowodowana jest obecnością leukocytów, które układ odpornościowy wysyła do walki z wirusami,
• kaszel suchy lub kaszel mokry z odkrztuszaniem wydzieliny,
• stan podgorączkowy lub gorączka.

Powyższe objawy pojawiają się w efekcie stanu zapalnego wywołanego przez wirusy. Zwalczając stan zapalny nie dopuszczamy do nasilenia objawów, skracamy również czas ich trwania. 

Przebieg przeziębienia

Etapy przeziębienia. Jak długo rozwija się przeziębienie?

Wyróżnia się zwykle trzy etapy przeziębienia w zależności od występujących symptomów. Oto jak przebiega infekcja wirusowa.

Pierwsza faza przeziębienia tzw. naczyniowa - utrzymuje się nie dłużej niż 5-10 dni. Pojawiają się pierwsze objawy, takie jak nieżyt nosa, wodnisty katar i podwyższona temperatura ciała. To są oznaki wewnętrznej walki organizmu z atakującym wirusem.

Druga faza przeziębienia to faza komórkowa, która trwa do tygodnia. Dochodzi w niej do znacznego osłabienia organizmu oraz daje się we znaki uczucie rozbicia i zmęczenia. Wydzielina z nosa może gęstnieć i przybrać białawą lub żółto-zieloną barwę, z kolei kaszel suchy może przekształcić się w kaszel mokry. Tym objawom może towarzyszyć chwilowe osłabienie zmysłu słuchu, węchu i smaku w wyniku obrzęku błony śluzowej nosa.

Trzecia faza przeziębienia, określana zamiennie jako destrukcyjna lub jako powikłania, występuje wtedy, gdy chory zaniedbuje dolegliwości i nie podejmuje odpowiednich kroków, by je załagodzić. Występują wówczas symptomy takie jak: złe samopoczucie, wzrost temperatury (stan podgorączkowy), osłabienie organizmu, kaszel, pocenie się i rumieńce na policzkach. W sytuacji, gdy doświadczamy tylu nieprzyjemnych objawów, należy skonsultować się z lekarzem.

Jak długo trwa przeziębienie?

Z reguły przeziębienie trwa od 7 do 10 dni, na ogół uznaje się, że objawy powinny ustąpić po tym czasie. To, jak długo trwa przeziębienie, zależy też od wieku i układu odpornościowego, np. u niemowląt i dzieci do 6. roku życia objawy mogą utrzymywać się nawet do 14 dni. Dorośli zmagają się z przeziębieniem krócej niż dzieci i przebiega u nich stosunkowo łagodnie.

Ile trwa gorączka przy przeziębieniu?

Większość objawów przeziębienia ustępuje w ciągu 7 dni. Niektórzy z nas sięgają po leki bez recepty w celu złagodzenia objawów. Jedną z nieprzyjemnych dolegliwości w trakcie chorowania jest gorączka. Ile może ona trwać przy przeziębieniu? Warto podkreślić, że gorączka ma zazwyczaj lekki przebieg (między 37 a 38 stopni Celsjusza) lub może w ogóle się nie pojawić. Natomiast inne symptomy przeziębienia mogą doskwierać przez kilka dni.

Czytaj też: Przeziębienie a grypa - jak je odróżnić? 

Czy przeziębienie jest zaraźliwe? Kiedy się nim zaraża?

Wirusy powodujące przeziębienie przenoszą się drogą kropelkową. Chory, kaszląc lub kichając, rozpyla drobne kropelki wydzieliny dróg oddechowych, zawierające wirusy oraz przez kontakt z zakażonymi przedmiotami.

Niektóre wirusy mogą przez kilka godzin przetrwać np. na klamkach, słuchawkach telefonów, poręczach. Dlatego ważna jest częsta higiena rąk, zawsze po wycieraniu nosa czy kasłaniu oraz jeśli chcemy sięgnąć po przedmioty, z których korzystały inne osób. Najlepiej unikać też przebywania w jednym pomieszczeniu z osobami chorymi lub stosować maseczki jednorazowe w celu ograniczenia zagrożenia zarażania, np. w miejscu pracy, komunikacji miejskiej czy domu.

Jak leczyć przeziębienie?

Jak leczyć przeziębienie? Co na przeziębienie? To często zadawane pytania. Leczenie przeziębienia to tak naprawdę łagodzenie jego objawów oraz działania pozwalające uniknąć powikłań.

Przede wszystkim trzeba zwolnić, sporo wypoczywać, jeśli to konieczne na 1-2 dni położyć się do łóżka.

Przeziębienie spowodowane przez atak wirusów zmusza organizm do dużego wysiłku, nie należy więc go niczym dodatkowo obciążać. Należy dużo pić - najlepiej wodę mineralną (o temperaturze pokojowej), herbatę z cytryną oraz herbaty ziołowe i owocowe. Najlepiej rozgrzewające i napotne, bo to wspomaga organizm w pozbywaniu się wirusów i produktów ich przemiany materii.

Gorączkę i ból towarzyszące przeziębieniu można łagodzić paracetamolem. Silniej przeciwbólowo i przeciwzapalnie działają preparaty z ibuprofenem i naproksenem, ale nie powinny ich zażywać osoby z wrażliwym przewodem pokarmowym, bo drażnią śluzówkę żołądka. Skutecznym środkiem na przeziębienie jest również działający przeciwzapalnie i przeciwbólowo kwas acetylosalicylowy. 

Katar towarzyszący przeziębieniu, początkowo jest wodnisty, potem gęstniejący i utrudniający oddychanie. Objawy kataru złagodzą krople obkurczające naczynia i zmniejszające obrzęk błony śluzowej nosa. Bardzo przydatne są aerozole z wodą morską, bo udrożniają drogi oddechowe i jednocześnie nawilżają wysuszone infekcją błony śluzowe. Poza tym można przyjmować doustne leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa, zawierające pseudoefedrynę lub fenylefrynę (ta druga charakteryzuje się mniejszą liczbą działań niepożądanych), albo leki przeciwhistaminowe.Należy unikać złożonych preparatów przeciwkaszlowych, zawierających zarówno lek przeciwkaszlowy, jak i wykrztuśny.

Kaszel przy przeziębieniu potrafi być bardzo męczący, ale nie powinno się hamować odruchu kaszlowego - chodzi bowiem o to, by jak najskuteczniej usuwać wydzielinę z dróg oddechowych. Jeśli więc sięgasz po syrop, to powinien być on wykrztuśny i/lub rozrzedzający wydzielinę, nie zaszkodzi, gdy będzie również działał przeciwzapalnie, osłonowo i bakteriobójczo.

Antybiotyki w leczeniu przeziębienia nie są skuteczne i nie należy ich przyjmować, dopóki nie dojdzie do nadkażenia bakteryjnego - dopiero wtedy lekarz może zadecydować o konieczności ich podania.

Chrypkę i ból gardła mogą złagodzić tabletki do ssania, gdy zaczniesz je brać, zanim infekcja się rozwinie, czyli przy pierwszych objawach, np. drapaniu w gardle. Ssanie tabletek przed wizytą u lekarza może zmienić wygląd śluzówki i utrudnić postawienie właściwej diagnozy.

Wiele osób, zamiast kupować kilka leków, wybiera preparaty wieloskładnikowe - zawierają najczęściej 2-3 leki, zwykle w ich skład wchodzi paracetamol lub ibuprofen (ew. inny niesteroidowy lek przeciwzapalny), lek przeciwhistaminowy, pseudoefedryna bądź witamina C. Jeśli się zdecydujesz na ich stosowanie, przeczytaj uważnie ulotkę i nie mieszaj różnych preparatów ze sobą

Czytaj też: Domowe sposoby na przeziębienie

Jak zapobiec przeziębieniu?

Obecność wirusów, które krążą między ludźmi wcale nie znaczy, że nie da się uniknąć przeziębienia. Im większa odporność organizmu, tym trudniej wirusom sforsować jego mechanizmy obronne. Jeśli nie chcesz się przeziębiać przestrzegaj następujących zasad:

• Unikaj bliskiego kontaktu z przeziębionymi osobami, w miejscach publicznych nie dotykaj rękoma twarzy.
• Ręce myj mydłem często i dokładnie (co najmniej pół minuty).
• Korzystaj ze środków odkażających na bazie alkoholu (do kupienia w aptekach).
• Pamiętaj o codziennym umiarkowanym wysiłku fizycznym, a unikaj intensywnych treningów.
• Unikaj przegrzania, jak również wychłodzenia organizmu (pomocna może być odzież termiczna).
• Wysypiaj się - brak snu osłabia odporność i ułatwia zadanie wirusom

Agnieszka Paculanka

Anna Tłustochowicz