Kalendarz szczepień 2024. Szczepienia obowiązkowe na rok 2024

Kalendarz szczepień 2024, aktualizowany co roku przez Główny Inspektorat Sanitarny, to Program Szczepień Ochronnych 2024, według którego realizowane są szczepienia u pacjentów do 19. roku życia oraz u tych, którzy są szczególnie narażeni na zachorowanie. Jak przedstawia się kalendarz szczepień obowiązkowych i zalecanych na rok 2024? Co nowego w nim uwzględniono? W jakim wieku i jaką szczepionkę dziecko powinno przyjąć? Tego dowiesz się z naszego artykułu.

Spis treści

1. Kalendarz szczepień obowiązkowych 2024
2. Kalendarz szczepień dziecka 2024 – szczepienia obowiązkowe
3. Kalendarz szczepień 5w1 2024
4. Kalendarz szczepień 6w1 2024
5. Kalendarz szczepień dzieci starszych 2024 - 14. i 19. rok życia
6. Kalendarz szczepień obowiązkowych 2024 - szczepienia obowiązkowe dla osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie
7. Kalendarz szczepień nieobowiązkowych 2024

Kalendarz szczepień obowiązkowych 2024

Kalendarz szczepień 2024 to wykaz szczepień obowiązkowych dla pacjentów do 19. roku życia oraz osób szczególnie narażonych, np. studentów medycyny, pracowników ochrony zdrowia. Szczepienia obowiązkowe są refundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), co oznacza tyle, że osoba poddająca się szczepieniu nie ponosi kosztów. Lista szczepień obowiązkowych uwzględnia szczepienie przeciw:

• gruźlicy;
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B;
• rotawirusom;
• błonicy;
• tężcowi;
• krztuścowi;
• poliomyelitis;
• Hib;
• pneumokokom;
• odrze;
• śwince;
• różyczce.

Co więcej, kalendarz szczepień dla dziecka zawiera też szczepionki zalecane (m.in. przeciw meningokokom, grypie, ospie wietrznej), których niestety nie obejmuje ubezpieczenie NFZ. Są one płatne i można je kupić w aptece na receptę wystawioną przez lekarza.

Warto wiedzieć, że szczepienia przyczyniają się do zahamowania krążenia drobnoustrojów i ochrony osób nie tylko zaszczepionych, lecz także tych, które z jakichś powodów nie zostały zaszczepione. Dają maksymalną ochronę przed zakażeniem i przyczyniają się do zmniejszenia ilości wystąpień poszczególnych chorób zakaźnych.

Kalendarz szczepień dziecka 2024 – szczepienia obowiązkowe

Program szczepień obowiązkowych na rok 2024 został opublikowany w komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 30 października 2023 roku w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2024.

Kalendarz szczepień noworodka 2024 – 1. rok życia

Zgodnie z zapisami w kalendarzu szczepień 2024 w ciągu 24 godzin po urodzeniu dziecko otrzymuje na oddziale noworodkowym szczepionkę przeciw gruźlicy (śródskórnie szczepionką BCG) oraz pierwszą dawkę szczepionki przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B).

Szczepienie przeciwko gruźlicy wykonuje się w pierwszej dobie życia przed wypisem ze szpitala.

W 2. miesiącu życia (po ukończeniu 6. tygodnia życia) dziecko otrzymuje drugą dawkę szczepionki przeciw WZW typu B, a także pierwszą dawkę szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b i Streptococcus Pneumoniae.  Dzieci otrzymują również pierwszą dawkę szczepionki przeciw rotawirusom (należy podać ją nie później, niż przed ukończeniem 12. tygodnia życia).

W 4 tygodniu życia (po upływie 4 tygodni od pierwszej dawki), należy podać drugą dawkę szczepionki przeciw rotawirusom. Zgodnie z nowymi zaleceniami, pierwszą dawkę szczepionki przeciw ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu poliomyelitis podaje się w czwartym miesiącu życia od ukończenia 12 tygodnia, a nie jak to było do tej pory po ukończeniu 14 tygodnia.

Za to po ukończeniu 14 tygodnia życia, czyli po 8. tygodniach od poprzedniego szczepienia, podaje się drugą dawkę szczepionki przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi oraz Haemophilus influenzae typu B i pneunokokom.

W 5.–6. miesiącu życia, po upływie 4 tygodni od drugiej dawki dziecko powinno otrzymać ostatnią dawkę szczepionki przeciw rotawirusom. 

W 6. miesiącu życia, a dokładniej po 8. tygodniach od drugiej dawki podaje się dziecku trzecią dawką szczepienia podstawowego przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz Hib - Haemophilus influenzae typu B i drugą dawkę szczepienia podstawowego przeciwko polio.

U dzieci z przeciwwskazaniami do szczepienia przeciw krztuścowi szczepionką pełnokomórkową oraz u dzieci urodzonych przed 37. tygodniem ciąży lub urodzonych z masą urodzeniową poniżej 2500 g należy zastosować szczepionkę błoniczo-tężcowo-krztuścową z bezkomórkowym komponentem krztuśca (DTap), według wskazań producenta szczepionki, zaś w przypadku orzeczenia przeciwwskazania do szczepienia przeciw krztuścowi należy zastosować szczepionkę błoniczo-tężcową (DT).

• WZW typu B – szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B;
• BCG – szczepienie przeciw gruźlicy;
• DTP – szczepienie przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi;
• Hib – szczepienie przeciw inwazyjnym zakażeniom Haemophilus i Influenzae typu b;
• IPV – ostre nagminne porażenie dziecięce (poliomyelitis) – szczepienie szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną,
• MMR – szczepienie przeciw odrze, śwince, różyczce.

W 7. miesiącu życia (od ukończenia 6 miesiąca życia) podaje się dziecku trzecią dawkę WZW typu B.

Kalendarz szczepień – 2. rok życia

W 13.-15. (od ukończenia 12. miesiąca życia) dziecko powinno zostać zaszczepione pierwszą dawką szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce. Natomiast zgodnie z nowymi zaleceniami trzecią dawkę szczepionki przeciwko pneunokokom powinno się podać od ukończenia 12. miesiąca życia po upływie co najmniej 6 miesięcy od drugiej dawki.

Czwartą dawkę szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi podaje się dziecku w 16.-18. miesiącu życia, (po ukończeniu 15 miesiąca). Do tego powinno ono przyjąć trzecią dawkę szczepionki przeciwko polio i czwartą dawkę szczepienia przeciw Haemophilus influenzae typu B (Hib).

Kalendarz szczepień - 6. rok życia

W 6. roku życia (do ukończenia 6. roku życia), podaje się pierwszą dawkę przypominającą szczepionki przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi oraz przeciw polio. Podaje się także dawkę przypominającą szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce.

Od 2019 roku drugą dawkę szczepionki przeciwko odrze, śwince i różyczce podaje się w 6. roku życia dziecka, a nie jak wcześniej w 10. roku życia dziecka. 

Kalendarz szczepień 5w1 2024

Alternatywą dla pojedynczych szczepionek są szczepionki skojarzone, które w jednym zastrzyku zapewniają ochronę przed kilkoma chorobami. Pozwalają na ograniczenie liczby ukłuć.

W Polsce dostępne są szczepionki wysokoskojarzone:

• szczepionka czterowalentna DTaP-IPV (4w1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis;
• szczepionka pięciowalentna DTaP-IPV+Hib (5w1) uodparniająca przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu B.

Kalendarz szczepień 6w1 2024

Istnieje jeszcze jeden rodzaj szczepionki wysokoskojarzonej - jest to szczepionka 6w1 tzw. szczepionka sześciowalentna DTaP-IPV+Hib+HBV (6w1), która uodparnia przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis, Haemophilus influenzae typu B, wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

W przypadku szczepionki 6w1 należy podać jedną dawkę szczepionki przeciwko WZW typu B w pierwszej dobie życia, uwzględniając narażenie na zakażenie HBV.

Szczepionki wysokoskojarzone mogą być wykorzystywane do realizacji Programu Szczepień Ochronnych po ich sfinansowaniu przez rodziców lub opiekunów dziecka.

Kalendarz szczepień dzieci starszych 2024 - 14. i 19. rok życia

Jak wynika z najnowszego kalendarza szczepień 2024, w 14 roku życia (do ukończenia 14 roku życia), należy podać drugą dawkę szczepienia przypominającego przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi, a w 19. roku życia, (do ukończenia 19 roku życia), trzecią dawkę przypominającą szczepionki przeciw błonicy i tężcowi.

Kalendarz szczepień 2024, udostępniony na stronie internetowej szczepienia.pzh.gov.pl, przedstawia się następująco:

Kalendarz szczepień obowiązkowych 2024 - szczepienia obowiązkowe dla osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie

Zgodnie z najnowszym Komunikatem Głównego Inspektora Sanitarnego osoby, które są przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, splenektomii, albo z asplenią, z zaburzeniami czynności śledziony podlegają obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw:

• błonicy,
• inwazyjnym zakażeniom Haemophilus influenzae typu b,
• inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae,
• krztuścowi, nagminnemu zapaleniu przyusznic (śwince),
• odrze,
• ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu (poliomyelitis),
• różyczce,
• tężcowi,
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.

Szczepienia są wykonywane zgodnie ze schematem ustalonym indywidualnie przez lekarza przeprowadzającego badanie kwalifikacyjne w celu wykluczenia przeciwskazań do wykonania szczepienia.

Natomiast obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw pneumokokom podlegają osoby do ukończenia 19. roku życia spełniające poniższe kryteria:

• po urazie lub z wadą ośrodkowego układu nerwowego, przebiegającą z wyciekiem płynu mózgowo-rdzeniowego,
• przed wszczepieniem lub po wszczepieniu implantu ślimakowego,
• przed lub po leczeniu immunosupresyjnym lub biologicznym,
• z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności, z nowotworami, małopłytkowością idiopatyczną, sferocytozą wrodzoną,
• z wrodzonymi wadami serca i przewlekłymi chorobami serca,
• z przewlekłą niewydolnością nerek lub zespołem nerczycowym,
• z chorobami metabolicznymi, w tym cukrzycą,
• z przewlekłymi chorobami płuc, w tym astmą – które nie były szczepione przeciw inwazyjnym zakażeniom Streptococcus pneumoniae.

Schemat szczepienia podstawowego – zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego szczepionki, którą jest wykonywane to obowiązkowe szczepienie ochronne, lub zgodnie z zaleceniami towarzystw naukowych. 

Informujemy, że zaszły także zmiany dotyczące obowiązku szczepień przeciw WZW typu B w odniesieniu do placówek medycznych, szkół etc. Zatem zgodnie z kalendarzem szczepień 2024 obowiązkowym szczepieniom przeciw WZW typu B podlegają:

• uczniowie szkół medycznych lub innych szkół prowadzących kształcenie związane z wykonywaniem zawodów w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B,
• studenci uczelni prowadzących kształcenie na studiach na kierunkach związanych z kształceniem w zakresie nauk medycznych lub nauk o zdrowiu, którzy nie byli szczepieni przeciw WZW typu B,
• osoby szczególnie narażone na zakażenie w wyniku styczności z osobą zakażoną WZW typu B, które nie były szczepione przeciw WZW typu B,
• osoby zakażone wirusem zapalenia wątroby typu C,
• osoby wykonujące zawód medyczny narażone na zakażenie, które nie były szczepione przeciw WZW typu B,
• osoby w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osoby dializowane,
• osoby przed lub po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych, narządów wewnętrznych, splenektomii, albo z asplenią, z zaburzeniami czynności śledziony,
• kobiety planujące ciążę, które nie były szczepione przeciw WZW typu B.

Natomiast szczepienie przeciw ospie wietrznej jest obowiązkowe w odniesieniu do poniższych przypadków

1. Dzieci i młodzież do ukończenia 19. roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną:

• a) z upośledzeniem odporności wrodzonym lub nabytym o wysokim ryzyku ciężkiego przebiegu choroby,
• b) przed planowanym leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią;

2. Dzieci i młodzież do ukończenia 19. roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, z otoczenia osób określonych w pkt 1;3. Dzieci i młodzież do ukończenia 19. roku życia, które nie chorowały na ospę wietrzną, przebywające, albo zakwalifikowane do pobytu w:

• a) zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych,
• b) zakładach opiekuńczo-leczniczych,
• c) rodzinnych domach dziecka,
• d) domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
• e) domach pomocy społecznej,
• f) placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
• g) regionalnych placówkach opiekuńczoterapeutycznych,
• h) interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych,
• i) żłobkach lub klubach dziecięcych.         

Kalendarz szczepień nieobowiązkowych 2024

Szczepienia zalecane nie są refundowane w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. Na tej liście zostało wymienione szczepienie przeciw:

• COVID-19 (od ukończenia 6 miesiąca życia), w schemacie wielodawkowym zgodnie z komunikatami Ministra Zdrowia
• grypie (domięśniowo) wszystkim osobom od ukończenia 6. miesiąca życia,
• grypie (donosowo), dzieciom i młodzieży w wieku od 24. miesiąca życia do 18. roku życia bez przeciwskazań wskazanych w Charakterystyce ProduktuLeczniczego. 
• RSV, osoby w 60. roku życia i starsze zgodnie z zaleceniem lekarza,
• meingokokom (Neisseria Meningitidis), niemowlętom od ukończenia 6. tygodnia życia lub 8,tygodnia życia w zależności od rodzaju szczepionki; wrażliwym na zachorowanie młodzieży, dorosłych i osób po 65. roku życia,
• pneumokokom - dzieciom, które nie były wcześniej szczepione, osobom po 50 roku życia,
• Haemophilus influenzae typu b - dzieciom do ukończenia 6. roku życia nieszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych oraz osobom z zaburzeniami odporności,
• wirusowemu zapaleniu wątroby typu A, w skrócie: WZW A (od 13. miesiąca życia);
• WZW typu B,
• odrze, śwince, różyczce - osobom nieuodpornionym, nieszczepionym wcześniej, które nie chorowały,
• kleszczowemu zapaleniu mózgu (również od 13. miesiąca życia),
• błonicy, tężcowi, krztuścowi - młodzieży w 19. roku życia,
• HPV, osobom od ukończenia 9. roku życia (dziewczętom i chłopcom po ukończeniu 11 roku życia) szczepienie można wykonać do 14. roku życia w schemacie dwudawkowym,
• gruźlicy - osobom do ukończenia 15. roku życia, nieszczepionym przeciwko tej chorobie w ramach szczepień obowiązkowych,
• cholerze - osobom wyjeżdżającym do regionów zagrożonych epidemią tej choroby,
• durowi brzusznemu - osobom wyjeżdzającym do regionów występowania choroby,
• wściekliźnie - osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznego występowania zachorowań na tę chorobę,
• ostremu nagminnemu porażeniu dziecięcemu - osobom powyżej 19. roku życia, nieszczepionym oraz osobom wyjeżdżającym do rejonów endemicznegowystępowania zachorowań na tę chorobę,
• ospie wietrznej (po 13. miesiącu życia dziecka) – w przypadku, gdy maluch uczęszcza do żłobka lub przedszkola, może otrzymać za darmo jednoskładnikową szczepionkę), kobietom planującym zajście w ciążę; uczniom i studentom szkół i uczelni medycznych lub innych szkół i uczelni prowadzących kształcenie na kierunkach medycznych; pracownikom ochrony zdrowia,
• półpaścowi - osobom po 50. roku życia oraz chorym na cukrzycę, depresję, choroby autoimmunizacyjne, przewlekłe choroby nerek, płuc, wątroby, serca a także osobom z wrodzonym lub nabytym niedoborem odporności,
• japońskiemu zapaleniu mózgu - osobom nieszczepionym, które wyjeżdżają na obszary występowania zagrożenia zakażeniem wirusem,
• żółtej gorączce - osobom nieszczepionym, które wyjeżdżają na obszary występowania zagrożenia zakażeniem wirusem.

Magdalena Siraga

Ada Mazurek