Niepokalanek mnisi: właściwości lecznicze i zastosowanie
Niepokalanek mnisi to zioło znane głównie ze swojej skuteczności w terapii PMS i regulacji cyklu miesiączkowego. Pomaga także w łagodzeniu objawów menopauzy i wspomaga proces laktacji. Jakie jeszcze właściwości ma niepokalanek mnisi? Jakie znalazł zastosowanie w medycynie?
Spis treści
- Niepokalanek mnisi złagodzi objawy PMS
- Niepokalanek mnisi złagodzi objawy menopauzy
- Niepokalanek mnisi na niepłodność
- Niepokalanek mnisi wspomaga laktację
- Niepokalanek mnisi a zdrowie seksualne mężczyzn
- Niepokalanek mnisi - zastosowanie w kuchni
Niepokalanek mnisi (Vitex agnus-castus) to zioło, którego właściwości lecznicze powinny docenić zwłaszcza kobiety. Owoce niepokalanka mnisiego, które wyglądem przypominają pieprz, od dawna znajdują zastosowanie jako lek stabilizujący poziom hormonów. W medycynie naturalnej niepokalanek mnisi wykorzystywany jest terapii zaburzeń hormonalnych u kobiet, objawiających się: zaburzeniami cyklu miesiączkowego (skąpe lub nadmierne krwawienia, krwawienia śródokresowe, cykle bezowulacyjne), zespołem napięcia przedmiesiączkowego (tj. z objawami drażliwości, zmienności nastroju, bólów głowy, obrzęków), bolesnym obrzmieniem piersi. Poza tym niepokalanek mnisi ma działanie moczopędne, napotne, przeciwgorączkowe, rozkurczowe, odkażające, uspokajające i żółciopędne.
Niepokalanek mnisi złagodzi objawy PMS
Główną przyczyną zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS) jest batalia hormonalna związana z cyklem miesiączkowym. W pierwszej połowie cyklu rośnie poziom estrogenów, natomiast w drugiej wzrasta poziom progesteronu. Jeśli produkcja progesteronu jest niewystarczająca, może dojść do zachwiania równowagi hormonalnej i przykrych dolegliwości. Jednak główną odpowiedzialność za objawy PMS przypisuje się prolaktynie – hormonowi wytwarzanemu przez przysadkę mózgową, który odpowiada m.in. za proceslaktacji. Nieprawidłowy wzrost poziomu prolaktyny skutkuje objawami, takimi jak: rozchwianie emocjonalne, ból głowy czy bolesność piersi.
Choć niepokalanek mnisi nie zawiera hormonów ani substancji hormonopodobnych, to zbawiennie wpływa na gospodarkę hormonalną i reguluje cykl miesiączkowy u kobiet. W badaniach naukowych wykazano, że wyciąg z niepokalanka mnisiego blokuje wydzielanie prolaktyny z przysadki mózgowej.1 W ten sposób powoduje normalizację stężenia progesteronu i II fazy cyklu miesiączkowego, a co za tym idzie - łagodzi zaburzenia rytmu miesiączkowego i objawy napięcia przedmiesiączkowego. Korzystnie wpływała na zmniejszenie drażliwości, poprawia nastrój oraz zmniejsza bóle występujące w przebiegu PMS.
Przydomek "mnisi" niepokalanek zawdzięcza ponoć częstemu stosowaniu w klasztorach, gdzie przyrządzano z niego zdrowotne mikstury. Inne jego nazwy to niepokalanek pieprzowy, mnisi pieprz.
Niepokalanek mnisi - skutki uboczne
Sporadycznie w pierwszym tygodniu kuracji mogą wystąpić nudności. Jednoczesne przyjmowanie środków zawierających progesteron lub gestageny (np. doustnych środków antykoncepcyjnych ) może wzmagać działanie zioła.
Niepokalanek mnisi - przeciwwskazania
Nie zaleca się przyjmować zioła w czasie ciąży, ponieważ brak jest badań potwierdzających jego bezpieczeństwo stosowania w czasie ciąży.
Niepokalanek mnisi przywraca równowagę hormonalną i tym samym pomaga w złagodzeniu dolegliwości związanych z przekwitaniem u kobiet.
Niepokalanek mnisi złagodzi objawy menopauzy
Stopniowe zmniejszenie ilości produkowanych hormonów płciowych jest główną przyczyną dolegliwości towarzyszących menopauzie. Pierwsze oznaki przekwitania można zauważyć już około 45. roku życia.
Należą do nich nieregularne krwawienia miesiączkowe, uderzenia gorąca, kołatanie serca oraz bezsenność. W badaniach wykazano, że wyciągi etanolowe z niepokalanka zwiększają masę macicy szczurów, a także podnoszą poziom progesteronu i estrogenu oraz obniżają poziom LH i prolaktyny.2 Za efekt estrogenny prawdopodobnie są odpowiedzialne apigenina i penduletyna, będące selektywnymi agonistami receptorów estrogenowych. Zaobserwowano ponadto, że apigenina wykazuje również działanie progestagenne. Stwierdzono także, że skuteczny w tym przypadku może być olejek eteryczny zarówno z owoców, jak i z liści niepokalanka.
Mimo obiecujących wyników badań z udziałem zwierząt, wciąż brakuje odpowiednich prac z udziałem ludzi, mogących potwierdzić jego efektywność w niwelowaniu objawów menopauzy.
Niepokalanek mnisi - gdzie kupić? Jaka jest cena?
Ekstrakt z niepokalanka mnisiego jest dostępny w postaci różnych preparatów farmaceutycznych. Należą do nich nalewki, wyciągi, preparaty homeopatyczne oraz tabletki. Cena 30 tabletek to ok. 16 zł.
WAŻNE! W czasie karmienia piersią niepokalanek mnisi powinien być stosowany po uprzedniej konsultacji z lekarzem.
Niepokalanek mnisi na niepłodność
Niepokalanek mnisi stymuluje wydzielanie hormonów płciowych, bywa więc z powodzeniem stosowany w leczeniu niepłodności. Skuteczność niepokalanka mnisiego w podnoszeniu płodności i leczeniu zaburzeń związanych z niepłodnością potwierdzają niemieccy naukowcy z Universitäts-Frauenklinik w Heidelberg.4 W badaniu wzięło udział 67 kobiet - 37 z rzadkimi miesiączkami i 30 z brakiem miesiączki. Przez ponad 3 miesiące podawano im preparat ziołowy na bazie niepokalanka mnisiego. U pacjentek tych znacznie poprawił się poziom progesteronu w fazie lutealnej, pojawiła się wcześniejsza owulacja, a 38 pań zaszło w ciążę.
Niepokalanek mnisi wspomaga laktację
Niepokalanek mnisi, stymulując uwalnianie prolaktyny, przyczynia się do zmian w produkcji mleka w gruczołach mlekowych.
Gdy ilość produkowanego mleka jest niewystarczająca i nie wynika to z przyczyn medycznych czy nieprawidłowego sposobu karmienia - można włączyć do diety substancje stymulujące laktację, tzw. galaktogogi. Należą do nich m.in. preparaty pochodzenia roślinnego (np. ziołowe herbatki laktacyjne z wykorzystaniem niepokalanka mnisiego). Istnieją opinie, że herbatki laktacyjne wpływają korzystnie również na smak mleka matki, dzięki czemu dziecko chętniej ssie pierś, a to z kolei pobudza laktację.
Niepokalanek mnisi a zdrowie seksualne mężczyzn
U mężczyzn wyciąg z niepokalanka może być stosowany w leczeniu przedwczesnego wytrysku. Zaobserwowano korzystne działanie także w stanach nadmiernego napięcia seksualnego i w andropauzie.
Niepokalanek mnisi - zastosowanie w kuchni
Nasiona, ze względu na ostry smak, bywają używane jako namiastka pieprzu; wytłacza się z nich także olej. Natomiast liście, też ostre w smaku, dodawane są do piwa zamiast chmielu.
Określenie agnus pochodzi od greckich słów agnos – niewinny, jagnię. Pedanius Dioskurydes – grecki lekarz, farmakolog i botanik, który żył i pracował w Rzymie w czasach cesarza Nerona - tak opisywał niepokalanek: „Agnos, krzew niewinnego baranka, u Rzymian znany jako dziki pieprz, jest podobnym do drzewa krzewem, który rośnie nad rzekami i na skalistych wybrzeżach. Nazywany jest agnos, ponieważ w czasie tesmoforiów [święta ku czci bogini płodności Demeter] kobiety zachowujące czystość używały go jako posłania, albo też dlatego, że napój z niego hamuje pociąg do obcowania płciowego. W mitologii greckiej niepokalanek był symbolem cnotliwego małżeństwa, pod tym bowiem krzewem miała się narodzić na wyspie Samos bogini Hera. W średniowieczu mieszkańcy klasztorów, zakonnice i mnisi, mieli dostęp do pism dawnych kultur śródziemnomorskich, traktujących o roślinach leczniczych. Niepokalanek okazał się skuteczny i jako „mnisi pieprz” stał się symbolem wstrzemięźliwego życia zakonnego. Słynny znawcaroślin Matthiolus pisał w 1626 roku w swoim Zielniku: „Odbiera ochotę w sprawach Wenery, a czyni to nie tylko nasienie, ale też liście i kwiaty, i to nie tylko wtedy, gdy się je zjada, ale również gdy się je rozsypie na łóżku.5
Polecany artykuł:
Bibliografia:
1. Kluszczyk W., Leki pochodzenia roślinnego w świetle współczesnej farmakoterapii okresu menopauzy, Farmaceutyczny Przegląd Naukowy 2007, nr 3
2. Krajewska J., Surowce pochodzenia naturalnego stosowane w menopauzie, "Farmakoterapia" 2014
3. Vitex agnus-castus (Chaste-Tree/Berry) in the treatment of menopause-related complaints: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19678775
4. The efficacy of the complex medication Phyto-Hypophyson L in female, hormone-related sterility. A randomized, placebo-controlled clinical double-blind study: www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11025394
5. Kochanowska J., Mnisi Pieprz, "Pismo Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Wrocławskiego" 2010
![Stan przedcukrzycowy dotyczy nawet 5 mln Polaków. Ciebie też? Sprawdź to [TEST]](https://cdn.galleries.smcloud.net/t/galleries/gf-TRZ7-kaJ1-ptSh_cukrzyca-pomiar-cukru-320x213.jpg)
