Stres oksydacyjny - przyczyny i skutki stresu oksydacyjnego

Stres oksydacyjny to bardzo niebezpieczny stan, który może doprowadzić do rozwoju wielu chorób, w tym nowotworów. Na stres oksydacyjny narażone są m.in. osoby, które żyją w stresie lub źle się odżywiają. Sprawdź, czym dokładnie jest stres oksydacyjny, jakie są jego przyczyny i do rozwoju jakich chorób może doprowadzić.

Stres oksydacyjny (stres tlenowy, obciążenie tlenowe) to stan zakłóconej równowagi między wolnymi rodnikami (utleniaczami, reaktywnymi formami tlenu - RFT) a antyoksydantami (przeciwutleniaczami) w organizmie. Zarówno wolne rodniki, jak i antyoksydanty naturalnie występują w organizmie, gdyż są niezbędne do prawidłowego przebiegu wielu procesów życiowych. Dopóki zachodzi między nimi równowaga, organizm funkcjonuje prawidłowo. Jednak gdy dojdzie do wzrostu produkcji wolnych rodników lub spadku aktywności antyoksydantów, dochodzi do tzw. stresu antyoksydacyjnego.

Spis treści

1. Stres oksydacyjny – jak działają wolne rodniki i antyoksydanty?
2. Stres oksydacyjny – przyczyny
3. Stres oksydacyjny – do rozwoju jakich chorób może doprowadzić?

Stres oksydacyjny – jak działają wolne rodniki i antyoksydanty?

Wolne rodniki powstają w trakcie każdego oddechu. Gdy tlen przetwarzany jest w organizmie na energię, część jego cząsteczek uwalniana jest właśnie w postaci tzw. wolnych rodników tlenowych - związków, które niszczą wszystko co spotykają na swojej drodze.

W jaki sposób tego dokonują? Utleniacze posiadają niesparowany elektron, dlatego cały czas dążą do odebrania jednego elektronu innej komórce, by go do siebie przyłączyć. Proces ten doprowadza do dezintegracji i uszkodzenia komórek, a co za tym idzie – do zaburzenia ich funkcjonowania.

Reaktywne formy tlenu mogą powodować uszkodzenia wszystkich występujących w organizmie biocząsteczek - m.in. białek, tłuszczów, a także DNA komórek, doprowadzając do mutacji. W skrajnych przypadkach utleniacze mogą doprowadzić do śmierci komórki. Destrukcyjnemu działaniu wolnych rodników zapobiegają przeciwutleniacze, które oddają im swój wolny elektron, a tym samym usuwają ich nadmiar z organizmu.

Do przeciwutleniaczy należą przede wszystkim te pochodzące z pożywienia, takie jak karotenoidy, polifenole oraz witamina C, witamina A i witamina E. Warto wiedzieć, że witaminy te nie są syntetyzowane w organizmie i trzeba je dostarczać wraz z pożywieniem bądź suplementować.

Przeciwutleniaczem wytwarzanym przez organizm jest glutation, który koncentruje się głównie w wątrobie.

Stres oksydacyjny – przyczyny

Stres oksydacyjny najczęściej powstaje wskutek czynników zewnętrznych:

• stresu, życia w napięciu nerwowym;
• intensywnego, regularnego wysiłku fizycznego;
• zanieczyszczenia środowiska;
• nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne (zbyt intensywne opalanie się);
• palenia papierosów;
• kontaktu z metalami ciężkimi: ołowiem, kadmem i rtęcią oraz z tlenkami azotu poprzez żywność czy spaliny samochodowe;
• zażywania niektórych leków – antykoncepcyjnych, antydepresyjnych, sterydów oraz antykoagulantów;

Nie bez znaczenia jest także wiek, gdyż z upływem lat mechanizmy obronne organizmu przed nadmiarem wolnych rodników ulegają znacznemu osłabieniu.

Istotną przyczyną stresu oksydacyjnego jest również niewłaściwa dieta, a konkretnie spożywanie m.in.:

• wysoko przetworzonej żywności, pryskanych i nawożonych sztucznie owoców i warzyw;
• spleśniałych produktów (głównie warzyw i owoców) - odkrawanie obitych lub spleśniałych fragmentów owoców, warzyw czy pieczywa i spożywanie reszty produktu;
• wędzonych (szkodliwe węglowodory aromatyczne powstają podczas wędzenia);
• smażonych, przypalonych (destrukcyjne dla zdrowia związki aminowe powstają podczas smażenia, obecne są także w produktach przypalonych);
• mięsa peklowanego (obecne są w nim szkodliwe związki nitrozoaminowe);
• alkoholu;

Stres oksydacyjny – do rozwoju jakich chorób może doprowadzić?

Nadmiar wolnych rodników w czasie stresu oksydacyjnego przyczynia się do uszkodzenia naczyń, a także do utleniania „złego” cholesterolu LDL w śródbłonku naczyń krwionośnych, doprowadzając do rozwoju miażdżycy i związanych z nią chorób układu krwionośnego, takich jak zawał serca, udar mózgu czy choroba wieńcowa.

Podczas stresu oksydacyjnego utleniają się również kwasy tłuszczowe (lipidy) błon komórkowych skóry, białka strukturalne (zwłaszcza kolagen), co powoduje przedwczesne starzenie się skóry.

Czytaj też: Jak opóźnić proces STARZENIA się skóry

Stres oksydacyjny może być także przyczyną wielu chorób skóry, w tym groźnego czerniaka. To tylko jeden w wielu nowotworów, do rozwoju którego może doprowadzić. Nadmiar wolnych rodników doprowadza bowiem do uszkodzenia DNA, czyli materiału genetycznego komórki, co może doprowadzić do powstania dowolnego nowotworu.

Stres oksydacyjny może być również jedną z przyczyn chorób neurodegeneracyjnych (choroba Parkinsona, Alzheimera), gdyż neurony są bardziej narażone na uszkodzenie oksydacyjne niż inne komórki.

Ponadto stres oksydacyjny może doprowadzić do rozwoju chorób oczu, płuc, żołądka, nerek, układu moczowego i każdego innego układu i narządu.

Czytaj też:

• Stresujesz się? Zobacz, jak to wpływa na twoje decyzje
• Przeciwutleniacze (antyoksydanty) mogą ci zaszkodzić
• Rozgrzewające kąpiele, zabiegi i masaże - jak rozgrzać się domowym sposobem?
• Antyoksydanty - LISTA produktów bogatych w przeciwutleniacze

Stres oksydacyjny prowadzi do rozwoju chorób nowotworowych

Źródło: lifestyle.newseria.pl

Monika Majewska