RAK ŻOŁĄDKA: badania genetyczne w kierunku dziedzicznego rozlanego raka żołądka

W Polsce rocznie notuje się ok. 6,5 tys. zachorowań na raka żołądka. Przyczyną ok. 20 procent nowotworów są prawdopodobnie predyspozycje dziedziczne. Aby potwierdzić to przypuszczenie, niezbędne jest wykonanie badania genetycznego. W przypadku rodzinnej predyspozycji do rozlanego raka żołądka potwierdzeniem jest wykrycie mutacji w genie E-kadheryny (CDH1).

Spis treści

1. Dziedziczny rozlany rak żołądka
2. Kryteria rozpoznania dziedzicznego rozlanego raka żołądka
3. Co trzeba wiedzieć decydując się na badanie genetyczne w kierunku raka żołądka?
4. Wskazania do wykonania badania genetycznego w kierunku obecności mutacji w genie CDH1
5. Mutacja genu to nie wyrok - profilaktyka zmniejszająca ryzyko zachorowania na raka żołądka

Pewnie każdy z nas spotkał się z rodziną, w której więcej niż jedna osoba chorowała na nowotwór, jak również z rodziną, w której nie zostało odnotowane żadne zachorowanie na raka. Trudno zatem nie wysnuć wniosku o rodzinnej skłonności do chorób nowotworowych, co bliskie jest twierdzeniu o ich dziedziczności.

Dziedziczny rozlany rak żołądka

Rak żołądka należy do najczęstszych nowotworów przewodu pokarmowego, częstość jego występowania szacuje się na 1:5 tys. - 1:10 tys. W Polsce rocznie diagnozowanych jest ok. 6,5 tys. zachorowań na raka żołądka. W ok. 20% wszystkich rozpoznanych przypadków obserwuje się rodzinną agregację nowotworów, czyli więcej niż jedno zachorowanie na raka w bliskiej rodzinie. W takiej sytuacji możemy przypuszczać, że zachorowania nie są przypadkowe, a ich przyczyn upatrywać w predyspozycjach genetycznych. Aby potwierdzić to przypuszczenie, niezbędne jest wykonanie badania genetycznego. W przypadku rodzinnej predyspozycji do rozlanego raka żołądka potwierdzeniem jest wykrycie mutacji w genie E-kadheryny (CDH1) na chromosomie 16q22 (głównie liczne mutacje punktowe).

Identyfikacja mutacji w genie CDH1, dla obu płci, wiąże z sięgającym do 80% ryzykiem zachorowania na rozlanego raka żołądka. Dodatkowo u nosicielek mutacji wzrasta do 60% ryzyko zachorowania na zrazikowego raka piersi.

Wrodzony rozlany rak żołądka (Hereditary Diffuse Gastric Cancer - HDGC) występuje w bardzo młodym wieku, najczęściej pojawia się przed 40 rokiem życia, znane są przypadki wystąpienia nowotworu już w 14 roku życia.

Kryteria rozpoznania dziedzicznego rozlanego raka żołądka

1) Występowanie rozlanej postaci raka żołądka u dwóch krewnych pierwszego lub drugiego stopnia, gdy u co najmniej jednego z nich rak został rozpoznany przed 50 rokiem życia.

2) Rozlana postać raka wystąpiła u trzech krewnych 1 lub 2 stopnia, niezależnie od wieku tych osób.

Co trzeba wiedzieć decydując się na badanie genetyczne w kierunku raka żołądka?

Najistotniejszy przed wykonaniem badania jest kontakt ze specjalistą – lekarzem genetykiem, który uświadomi nam, co dla dalszego życia oznacza otrzymany wynik badania genetycznego.

Nasz materiał genetyczny nie zmienia się w trakcie życia, otrzymany wynik jest również niezmienny. Wiedza o byciu nosicielem mutacji drastycznie zwiększającej ryzyko zachorowania na nowotwór może znacząco wpłynąć na psychikę osoby, która poddała się badaniom, jak również na jej rodzinę – dlatego tak istotna jest specjalistyczna konsultacja genetyczna.

Wskazania do wykonania badania genetycznego w kierunku obecności mutacji w genie CDH1

1) Zdiagnozowane przypadki raków żołądka w rodzinie (co najmniej 2-3 przypadki), zwłaszcza rozpoznanych przed 50 rokiem życia.

2) Zdiagnozowane w rodzinie przypadki rozlanego raka żołądka skojarzonego z rakiem piersi typu zrazikowego, zwłaszcza po wykluczeniu mutacji genu BRCA2.

3) Zdiagnozowane w rodzinie nietypowe przypadki rozlanego raka żołądka (przed 40 r.ż., rak żołądka i rak piersi zrazikowy u jednej osoby, rak żołądka i rozszczep wargi/podniebienia).

4) Przy wykryciu mutacji genu CDH1 u krewnego z rozlanym rakiem żołądka wskazane jest badanie wszystkich bezobjawowych krewnych (w niektórych rodzinach także przed 18 r.ż.), którzy mogą być nosicielami mutacji. Badania nosicielstwa mutacji genu CDH1 umożliwiają ustalenie lub wykluczenie wysokiego indywidualnego ryzyka wśród zdrowych krewnych nosicieli mutacji.

Mutacja genu to nie wyrok - profilaktyka zmniejszająca ryzyko zachorowania na raka żołądka

Wobec osób, u których została potwierdzona obecność mutacji w genie CDH1, zalecane są działania profilaktyczne takie jak:

1) Gastroskopia minimum raz do roku rozpoczynając około 5-10 lat wcześniej niż najwcześniejsze zachorowanie w rodzinie. Ze względu na wysokie ryzyko wystąpienia rozlanego raka żołądka oraz ograniczoną skuteczność dostępnych badań profilaktycznych leczeniem z wyboru zalecanym u nosicieli mutacji w genie E-kadheryny jest profilaktyczna resekcja żołądka. Operację należy jednak planować w sposób indywidualny dla każdego nosiciela mutacji, ponieważ zarówno średni wiek zachorowania, jak i stopień inwazyjności raka żołądka wykazują duże zróżnicowanie w poszczególnych rodzinach z wykrytą mutacją.

2) W obciążonych rodzinach kolonoskopia co 3-5 lat od 40 roku życia.

3) Dodatkowo u nosicielek mutacji obrazowe badania piersi co 12 miesięcy, co najmniej od 35 roku życia.

W celu zmniejszenia ryzyka zachorowania nosicieli obowiązuje bezwzględny zakaz palenia papierosów. Wskazane jest również stosowanie odpowiedniej diety tj: eliminacja pokarmów zawierających azotany i azotyny (wędzonych, marynowanych, solonych), natomiast wzbogacenie diety o dużą ilość warzyw i owoców (wit. C, antyoksydanty).

Pamiętajmy, że posiadanie mutacji w genie CDH1 to nie wyrok, to informacja o wyższej niż populacyjna podatności na zachorowanie na HDGC. Informacja, która pozwala na wczesne zastosowanie działań profilaktycznych, obniżających ryzyko zachorowania lub/i pomagających we wczesnym wykryciu i leczeniu nowotworu.