DYSGRAFIA (agrafia) - problemy z pisaniem. Przyczyny, objawy i leczenie dysgrafii

Dysgrafia, czyli trudności z pisaniem, to - obok dysleksji i dysortografii - częsta przyczyna problemów w szkole. Jeśli więc dziecko ma nieczytelne pismo, bardzo szybko męczy się przy pisaniu, a dodatkowo nie lubi malować lub rysować, należy zgłosić się do specjalisty, by wykluczyć to zaburzenie. Sprawdź, jakie są przyczyny i pozostałe objawy dysgrafii oraz na czym polega jej leczenie.

Spis treści

1. Dysgrafia - przyczyny
2. Dysgrafia - objawy
3. Dysgrafia - rodzaje
4. Dysgrafia - leczenie. Przykładowe ćwiczenia do nauki pisania

Dysgrafia to częściowa lub całkowita utrata zdolności pisania poprawnego pod względem graficznym. W konsekwencji pismo osoby z dysgrafią jest nieczytelne. Należy przy tym zaznaczyć, że specyficzne problemy z pisaniem nie są związane z rozwojem intelektualnym dziecka. Osoby z dysgrafią nie mają żadnych deficytów w tym zakresie. Również rozwój pod każdym innym względem jest prawidłowy.

Dysgrafia - przyczyny

Dysgrafia może być wynikiem uszkodzenia części mózgu odpowiedzialnej za opanowanie umiejętności pisania. Do innych zaburzeń neurologicznych można zaliczyć zaburzenia funkcji słuchowych (wówczas pojawiają się problemy w interpretacji informacji słyszanych), a także wzrokowych (konsekwencją jest obniżenie pamięci wzrokowej, zdolności analizy wzrokowej).

Przyczyną dysgrafii mogą być również zaburzenia pracy dłonią: zbyt duże napięcie mięśni (tzw. tonus mięśniowy), zwłaszcza palców i nadgarstka, niewłaściwy chwyt pisarski (wówczas dziecko źle trzyma długopis w dłoni) lub utrwalony, nieprawidłowy nawyk związany z techniką pisania.

Również zaniedbania w edukacji i zaburzenia w rozwoju dziecka (np. nerwice ruchowe, nadpobudliwość psychoruchowa, zaburzenia mowy) mogą być przyczyną dysgrafii.

Dysgrafia - objawy

Charakterystycznym objawem dysgrafii jest nieczytelne pismo, które jest wynikiem zapisywania liter:

• niedokładnie odtworzonych, niekształtnych;
• nierównomiernie odchylonych od pionu;
• różnej wielkości w obrębie jednego wyrazu;
• "drżących", o niepewnej linii;
• pozbawionych elementów graficznych - znaków diakrytycznych, (a także znaków interpunkcyjnych - kropki, przecinki, myślniki - w obrębie tekstu);
• niemieszczących się w linijkach;

Jeśli poza brzydkim pismem u dziecka pojawiają się również objawy, takie jak nieprawidłowe, kurczowe trzymanie długopisu, zaginanie kartek w trakcie pisania, niechęć do malowania czy pisania i szybkie męczenie się podczas pisania, można być pewnym dysgrafii.

Z kolei u dorosłych pojawiają się problemy z przelewaniem myśli na papier oraz z gramatyką i składnią. Ponadto więcej trudności sprawia pisanie niż wypowiadanie się.

Dysgrafia - rodzaje

Ponadto wyróżnia się trzy rodzaje dysgrafii, które dodatkowo objawiają się:

Dysgrafia przestrzenna

• w tekście pisanym nie występują błędy ortograficzne;
• pojawiają się trudności przy przepisaniu/kopiowaniu innego tekstu;
• pojawiają się problemy z rysowaniem;

Dysgrafia dyslektyczna

• pojawia się ogromna ilość błędów ortograficznych;
• głoski na końcu wyrazu zostają ubezdźwięcznione (pisze się je tak, jak się słyszy);
• przepisywanie i kopiowanie innych tekstów odbywa się bezbłędnie;
• brak problemów z rysowaniem;

Dysgrafia motoryczna

• tekst przepisywany zawiera bardzo dużo błędów;
• brak problemów z pisaniem tekstu dyktowanego;
• pojawiają się problemy z rysowaniem;

Dysgrafia - leczenie. Przykładowe ćwiczenia do nauki pisania

Rozwiązaniem problemów z dysgrafią są specjalne ćwiczenia, podczas których będą potrzebne nie tylko długopis i kartka papieru, lecz także kolorowy papier, kredki, mazaki, farby czy plastelina. Dzięki temu ćwiczenia będą mniej stresujące i bardziej interesujące dla dziecka.

1. Rysowanie tzw. leniwych ósemek - kreślenie w powietrzu dużych, swobodnych ruchów w kształcie ósemki za pomocą rąk.2. Kreślenie na papierze dużych, swobodnych ruchów (niekoniecznie ósemek) za pomocą kredek, mazaków, pędzla, a nawet palca zanurzonego wcześniej w farbie.3. Odrysowywanie od szablonów. Na początku mogą to być szablony wycięte z tekturki, np. w kształcie serca, liścia, drzewa. Później można wykorzystać szablony liter i cyfr z tworzywa.4. Pogrubianie obrazków konturowych za pomocą mazaków, kredek, pędzla zamoczonego w farbie (np. w malowankach).5. Zamalowywanie na zmianę dowolnej (kartka papieru, duży karton) i określonej (np. kwadratu, kółka) przestrzeni.6. Rysowanie szlaczków w zeszycie tak, by nie wychodziły poza linię. Na szlaczki mogą się składać również litery.7. Kopiowanie rysunków. Na początku można sobie pomóc kalką. Później jednak należy próbować odtworzyć obraz z pamięci.8. Łączenie wyznaczonych punktów linią ciągłą. Na końcu powinien powstać kontur konkretnego wzoru.9. Uzupełnianie szablonów z literami alfabetu.10. Łączenie obrazków z odpowiednimi pojęciami. Narysuj na kartce papieru jakieś przedmioty, np. słońce, kwiatka, choinkę, i pod spodem wypisz ich nazwy. Następnie poproś dziecko o połączenie obrazka z pasującą do niego nazwą, a potem o jego pokolorowanie (zamalowanie określonej przestrzeni). Dzięki łączeniu wyrazów z obrazkami dzieci uczą się prawidłowo podpisywać różne obiekty.

Monika Majewska